Wat is het Immuunsysteem?
Ons immuunsysteem is het verdedigingsmechanisme dat ons beschermd tegen ongewenste indringers en andere lichaamsvreemde stoffen.
Het is een een ontzettend belangrijk systeem wat de hele dag probeert ons lichaam in leven te houden.
Het immuunsysteem kan je grofweg verdelen in twee onderdelen.
Het primaire en het secundaire onderdeel.
We gaan het nu hebben over het primaire immuunsysteem.
Hoe werkt het immuunsysteem?
Dit primaire gedeelte kan je zien als de eerste verdedigingslinie van je lichaam tegen vreemde stoffen uit de buitenwereld.
Als dit goed werkt zouden bacteriën of virussen nooit IN het lichaam kunnen komen. Gebeurd dit wel dan zal het secundaire immuunsysteem aan de slag gaan om de indringers te doden.
Dit is een hele simpele weergave van het verschil tussen het primaire en het secundaire immuunsysteem. Het primaire systeem houd de indringers buiten het lichaam, het secundaire systeem valt de indringers aan die toch naar binnen zijn geglipt.
Het is een goed idee om die eerste verdedigingslinie sterk te houden, dat voorkomt dat de indringers in het lichaam moeten worden opgespoord en worden uitgeschakeld.
Een makkelijke om mee te beginnen is de huid. De huid staat in contact met de buitenwereld om ons heen. Het gebeurd de hele dag door dat onze handen vies worden of denk bijvoorbeeld eens aan onze knieën als we in het gras zitten.
De kans is groot dat daar allemaal bacteriën zitten, maar gelukkig houd onze huid deze buiten ons lichaam, en als we ons wassen dan is het gevaar geweken.
Als we een stapje verder gaan, dan willen we ook laten zien dat de longen onderdeel zijn van het primaire immuunsysteem. Want als je inademt dan zit de lucht nog niet echt in je lichaam, maar het bevind zich in 2 luchtzakken, je longen dus.
De wanden van je longen laten als het goed is alleen het zuurstof door en houden andere slechte stofjes tegen. Zoals sigarettenrook of uitlaatgassen van auto’s.
Wanneer de zuurstof door deze barrière heen is, is het pas echt IN het lichaam, het wordt vervolgens door het bloed getransporteerd naar bijvoorbeeld je beenspieren, zodat je kan traplopen of fietsen.
Zo werkt het ook met misschien wel het belangrijkste onderdeel van het primaire immuunsysteem. Je darmen.
Als je een hap eten neemt en deze doorslikt dan zit ook dit nog niet echt IN het lichaam. Want eigenlijk kan je je maag/darm kanaal zien als een holle buis die loopt van mond tot kont.
Die hap eten moet eerste verteerd worden. En de darmen zullen moeten uitzoeken wat goede en nuttige voedingsstoffen zijn voor je lichaam en welke niet. Denk bijvoorbeeld aan vitamines en mineralen of eiwitten, deze zullen door de darmbarriere heen IN het lichaam mogen.
Andere mogelijk schadelijke stoffen wil je eigenlijk weer zo snel mogelijk door die holle buis naar beneden hebben zo de WC in.
Waar bestaat het immuunsysteem uit?
Het bovenstaande is echt een hele simpele omschrijving van onze verdedigingslinie met de buitenwereld. Het is niet zo dat dit een waterdicht systeem is, er zullen altijd ongewenste stofjes door de barrière in ons lichaam terecht komen.
Maar dat hoeft niet direct een probleem te zijn, want we hebben nog een fantastisch secundair immuunsysteem.
Deze tweede verdedigingslinie bestaat uit lichaamscellen die de indringers kunnen aanvallen en uitschakelen. Dit systeem heb je al vanaf je geboorte.
Het lichaam maakt een kleine ontstekingsreactie aan zodat die killer-celletjes goed hun werk kunnen doen. In het juiste geval zal dit niet al te lang duren en zal de ontstekingsreactie overgaan nadat de indringers zijn uitgeschakeld.
Je herkent het vast wel wanneer je ergens een schaafwondje hebt, de huid wordt daar rood en misschien wel wat dikker en pijnlijker. Dat is een kleine ontstekingsreactie op een heel specifiek gebied.
Wanneer je bijvoorbeeld last hebt van de griep, dan is dat niet lokaal, maar is een virus verspreid over het hele lichaam. Je lichaam kan dan grof geschut inzetten, en dat ervaren wij als koorts. Het hele lichaam heeft de noodtoestand ingezet om de indringers aan te vallen.
Wat hier zojuist is beschreven noemen we het aangeboren immuunsysteem. Voornamelijk de eerste 1000 dagen van je leven zijn belangrijk voor de ontwikkeling van dit systeem.
Factoren als hoe je geboren bent (keizersnede of natuurlijke weg) en of je borstvoeding of flesvoeding hebt gekregen kan allemaal van invloed zijn op de kwaliteit van je afweersysteem.
Je lichaam kan ook leren van de aanvallen van buitenaf. Als je ziek bent geweest van een bepaalde (griep)virussoort, dan zal je lichaam dit opslaan in het geheugen.
Als een volgende keer dit virus weer weet binnen te dringen, dan zal het lichaam het veel sneller kunnen herkennen en ook weten hoe het moet aanvallen. Dit noemen we het adaptieve immuunsysteem.
Dit is ook hoe inentingen of vaccinaties werken. Je krijgt een vaak verzwakte vorm van een virus ingespoten en het lichaam weet zich hiertegen te verdedigen.
Wanneer je het echte virus binnenkrijgt dan heeft je lichaam zich al bewapend hiertegen. Je lichaam weet precies hoe dit virus verslagen moet worden en je zal je nauwelijks ziek voelen.
Dus even samenvattend, je hebt het “primaire immuunsysteem” wat de eerste verdediging is met de buitenwereld.
Mocht het gebeuren dat er toch indringers binnenkomen dan wordt het “secundaire immuunsysteem” actief. Dit bestaat uit twee onderdelen. Het aangeboren immuunsysteem wat onder andere bestaat uit cellen die de lichaamsvreemde stoffen kunnen aanvallen en uitschakelen.
En het adaptieve immuunsysteem heeft een geheugen, waardoor je een tweede keer dat je een virus oploopt, je al getrainde afweer cellen hebt die weten hoe de de binnendringers moeten onschadelijk moeten maken.
Wat kunnen we doen om ons immuunsysteem te verbeteren?
Dit artikel richt zich op het primaire afweersysteem. We bespreken nu niet hoe je al die celletjes in het lichaam kan verbeteren.
En eigenlijk is het ook logisch om het in eerste instantie te hebben over de eerste verdedigingslinie. Want alles wat daar wordt tegengehouden, komt niet IN het lichaam. En hoeft dus ook niet opgeruimd te worden.
De huid is weer een makkelijke, zorg dat deze dicht blijft. En wanneer je wel een wondje hebt, houd deze dan schoon totdat het lichaam de barrière weer heeft gedicht.
De longen is ook weer een open deur. We gaan niet eens beginnen met het uitleggen wat roken voor gevolgen kan hebben.
De darmen zijn echter complex en gaan zo veel verder dan je in eerste instantie denkt. En daar gaan we het toch wat uitgebreider over hebben.
Leestip:
We hebben specialisten uit het hele land gevraagd wat hun beste tip is om onze afweer te verbeteren. Klik hier als je meer wilt over hoe je je immuunsysteem kan versterken.
Het immuunsysteem in de darmen
Zoals we eerder al beschreven, kan je de darmen schematisch zien als een holle buis van mond tot kont. Dat betekend dat alles wat in die holle buis zit, dus nog niet echt in het lichaam zit.
Daarvoor moet het eerst door de wand van de darmen heen. Dat betekend dat de darmwand een barrière is, en deze barrière bestaat uit celletjes die de hele dag scannen, welke stofjes wel door de darmwand mogen en welke niet.
Dat zou je zo kunnen zien, over de hele darmwand bevinden zich tolhuisjes, en die hebben allemaal een slagboom. In die tolhuisjes zitten grensbewakers, en die zijn de hele dag pasporten aan het controleren.
Goede voedingsstoffen die je lichaam graag wil hebben, hebben een geldig paspoort, voor hen gaat de slagboom omhoog en mogen naar binnen. Slechte of schadelijke stoffen worden geweigerd.
Laten we nog even in deze metafoor blijven. Het is niet meer dan logisch dat jouw werknemers betaald worden. De grensbewakers die hun werk doen in hun tolhuisjes kosten niet letterlijk geld, maar ze kosten je wel energie. Elke cel interactie kost een bepaald aantal calorieën.
Een normaal werkend immuunsysteem (primair en secundair) kost je zo’n 30% van al het calorieverbruik op een dag.
Dat is best veel, maar goed, bedenk wel dat het immuunsysteem jou de hele dag in leven aan het houden is, dus die werknemers mag je wel flink betalen.
We hebben het hier over een normaal functionerend systeem, op het moment dat er echt wat aan de hand is, dan kost het nog meer energie.
Dat merk je wel wanneer je een griep te pakken hebt. Je ligt een paar dagen flink ziek op bed, en je hebt nergens meer zin in, je wilt alleen maar slapen. Dat is logisch want je afweer is jouw lichaam aan het verdedigen.
In een normale situatie gebruiken jouw hersenen ook zo’n 30% van alle beschikbare energie.
Dat betekend dat je zo’n 40% over houd voor bijvoorbeeld sporten, bewegen, werken of zelfs op de bank Netflix kijken.
Om te overleven heeft jouw lichaam een bepaalde rangorde welk systeem wel of geen energie krijgt. Je verdedigingssystemen en hersenen zullen altijd voorrang krijgen boven wel of niet kunnen sporten, of met vrienden een avondje stappen.
Voel jij je vaak moe en futloos, of ben je niet meer die jonge energieke god van vroeger dan zou je kunnen zeggen dat je niet meer die volledige 40% energie tot je beschikking hebt.
Maar waar zit het energie lek dan?
Wat wij veel tegenkomen bij ons in de praktijk is dat het energielek zit in onze leefstijl.
Als we roken is ons afweersysteem veel harder aan het werk om de schade op te ruimen.
Als we ons lichaam vullen met slechte voeding dan is het logisch dat onze darmen harder moeten werken om ons gezond te houden.
Want hoe goed ook die grensbewakers in je darmen alles scannen, het is onmogelijk dat er geen “slechte” stofjes IN je lichaam binnen komen. Je secundair immuunsysteem moet extra bijspringen om alles op te ruimen.
Zo zie je dat moe en futloos zijn niet altijd wat te maken heeft met je conditie.
Maar aan de andere kant, wie heeft er zin om te sporten als je immuunsysteem al jouw beschikbare energie inpikt.
Aan de andere kant, als jij bewust nadenkt over je gezondheid, en daarom regelmatig beweegt, en ook goed eet dan ga je je natuurlijk fitter energieker voelen. En ja dat komt door een betere conditie maar ook omdat je verdedigingssysteem minder hard hoeft te werken.
Met voeding kan dus een bewuste keuze maken, je kan iets eten wat je immuunsysteem aanzet en dus energie kost. Maar je kan er ook voor zorgen dat je iets eet wat je immuunsysteem zelfs versterkt!
En nee, dat betekend niet dat je dan altijd maar pilletjes, supplementen of groene-detox-drankjes moet drinken. We gaan nu niet beschrijven wat je per persoon dan anders moet eten, maar het zal niemand verbazen als onze algemene tip is, om je voedingskeuzes wat meer op de groente afdeling te maken, dan in het gangpad van de koekjes en snoepjes.
Bekijk ook onze video waarin we samenvatten wat ons immuunsysteem is:
Wist je dat je darmen van invloed kunnen zijn op je huidklachten?
Wat is de invloed van stress op het immuunsysteem?
Stress heeft een negatief imago. En dat is jammer, want zonder een stress-reactie van ons lichaam zouden we het niet overleven. Alle hele ingewikkelde systemen die in ons lichaam aan gaan wanneer we stress ervaren, dragen bij aan het overleven van die stressvolle situatie.
Dat klinkt nu heel overdreven, maar gelukkig komen we in ons moderne en vrij veilige leven niet vaak dat soort levensbedreigende situaties tegen.
Laten we het eens anders formuleren, ons lichaam houdt van balans. Je lichaamstemperatuur moet zo’n 37,5 graden zijn. Je moet voldoende zuurstof hebben, en je PH-waardes moeten tussen de 7,35 en 7,45 liggen.
Is het buiten koud, dan is dit een (stress) prikkel. Je lichaam moet harder werken om op de juiste temperatuur te blijven. Als je plotseling moet rennen om de bus te halen dan verbruiken je spieren meer zuurstof. Er dreigt een tekort te komen, dus je ademhaling gaat omhoog om meer zuurstof op te nemen en je hart gaat harder kloppen om het zuurstof rond te pompen.
Alles om maar een balans te bewaren in je lichaam.
Deze balans noemen we Homeostase.
Stress kan er ook zijn in de vorm van piekeren of zorgen maken. Want door een scheiding of een dreigend ontslag op je werk kan je sociale leven weleens drastisch veranderen. Je kan niet meer rekenen op die vertrouwde personen in je omgeving en opeens sta je er alleen voor.
Nogmaals dit was vroeger waarschijnlijk is logischer, maar ook nu willen we ons graag verbonden en gesteund voelen in een groep.
Oke, nu we de scherpe randjes van het begrip stress iets eraf hebben gevijld, kunnen we kijken naar de effecten ervan op de darm-barrière.
In tijden van stress gaan de tolpoortjes iets meer openstaan. De grensbewakers worden iets minder selectief in wat er wel of niet naar binnen mogen.
Het idee daarachter is dat het lichaam wat meer energie nodig heeft. De extra energie wordt gebruikt om de balans te kunnen bewaren.
Balans in het lichaam is zo belangrijk, dat het feit dat nu de tolpoortjes open staan er dus ook een grotere kans is dat er meer “slechte” stofjes in het lichaam kunnen komen maar even voor lief wordt genomen.
En dat kan, je lichaam heeft een ontzettend grote buffer en het secundaire immuunsysteem kan de boel prima opruimen.
Tenminste als die stressreactie maar voor korte duur is, zodat die tolpoortjes niet al te lang blijven open staan.
En daar zit vaak het probleem, de stressprikkel duurt te lang.
Denk daarbij aan de termen chronische stress, of laaggradige ontstekingen.
Het lichaam is er bij gebaat om kortdurende stressprikkels te krijgen. Een koude douche, even 20 minuten flink sporten, het is allemaal goed voor je, ook al zijn het stressprikkels.
Het gaat vaak fout als we elke dag te weinig slaap hebben, 4 x per week net even te veel alcohol drinken, of elke dag toch weer die ongezonde voedingskeuze.
Al deze dingen proberen je lichaam te vaak en te lang uit balans te brengen, dit kost ontzettend veel energie en dus moeten die tolpoortjes open blijven staan.
Als de darmbarriere niet meer goed gesloten is spreken we van een lekkende darm, of leaky gut.
Dit leidt tot darmklachten, maar omdat de slechte stofjes nu ook de bloedbaan kunnen bereiken, kunnen ze ook in andere delen in je lichaam voor problemen zorgen.
Wetenschap heeft nog niet kunnen aantonen dat slechte voeding een directe oorzaak is van bepaalde aandoeningen als reuma of hersenaandoeningen. Dus die uitspraken gaan wij ook niet doen. Het is echter wel zo dat onder andere voeding een invloed kan hebben op het verloop van bepaalde auto-immuunziektes.
Een auto-immuunziekte is als het immuunsysteem in de war is en niet indringers van buitenaf gaat aanvallen, maar onderdelen van ons eigen lichaam. Denk daarbij aan gewrichten, hersenen of darmen. Voorkomende ziektebeelden in deze gebieden zijn reuma, alzheimer of de ziekte van Crohn.
Het ontstaan van deze ziektes komt niet door 1 soort virus of bacterie. Maar het is vaak een mix van een of meer verschillende oorzaken bij elkaar.
Denk aan genetische oorzaken, dieet, blootstelling aan chemicaliën, je microbioom samenstelling en de diversiteit hiervan, stress of bijvoorbeeld de hoeveelheid zonlicht.
Allemaal factoren die de balans waar jouw lichaam zo van houd negatief of juist positief kan beïnvloeden. Zie het als een emmer, als je die vult met verstorende factoren, dan gaat die een keer overlopen. Met een gezonde leefstijl kan je absoluut beïnvloeden hoe vol die emmer is, maar ook hoe groot.
Neem bijvoorbeeld voeding, er zijn meerdere onderzoeken die laten zien dat je met juiste voedingskeuzes het verloop van Alzheimer, reuma, MS, Colitis ulcerosa of Crohn positief kan beinvloeden of afremmen. Ook zijn er voorbeelden van remissie bij deze aandoeningen na een aanpassing in leefstijl.
Remissie betekend het verminderen of verdwijnen van de klachten die horen bij een ziekte.
Wat kan BASIS betekenen voor jouw immuunsysteem?
Deze ervaring hebben wij ook binnen BASIS. Met de uitslagen van verschillende darmtesten kunnen we achterhalen op welk gebied in het lichaam het immuunsysteem te hard aan de slag moet.
Als bepaalde verteringsprocessen in de maag en/of darmen niet goed verlopen dan kan dit een negatieve uitwerking hebben op de darmbarrière.
In deze blog van een darm microbioom test van Medivere laten we een aantal test resultaten zien, en wat dat betekend voor de gezondheid maar ook hoe actief het immuunsysteem daarop zou kunnen reageren.
Vraag jij je af of het nuttig is om een darm test af te nemen voor het versterken van je immuunsysteem? Of wil je weten welke darm test past bij jouw klachten? Vraag gratis en vrijblijvend informatie aan. Want als het goed is heb je nu wel door hoe belangrijk gezonde darmen zijn voor een goed immuunsysteem.
Ruim 2000 jaar geleden zei de grondlegger van de moderne geneeskunde Hippocrates al dat elke ziekte begint in de darmen. Hoe meer we leren, hoe meer we het idee krijgen dat deze man wel eens gelijk zou kunnen hebben.
